Sadeyağın (Ghee) sağlığımıza 9 faydası

Sadeyağ Tereyağının problemli proteinlerden ve süt şekeri olarak bilinen laktoz'dan arınmış en sağlıklı halidir. Çocukluğumda babaannemin sık sık yaptığı bu yiyecek hafızamdan neredeyse tamamen silinip giderken, son zamanları sağlıklı beslenmeyle ilgili çoğu sayfalarda karşıma sık sık çıktığında kafamda sanki flaş ışığı yanıp sönüyor, babaannemin o uğraşları aklıma geliyor. 'Babaanne bunu neden yapıyorsun, evde sıvı yağı var, onunla yaparız yemeği', 'Hayır, bu daha güzel', derdi. Okula gitmezse de meğerse babaannem bilirmiş sadeyağın sıvı yağından daha iyi olduğunu. Ben ise alışkanlık zannediyordum. Çünkü babaannem çocukken insanlar sıvı yağı ne olduğunu bilmezlermiş. İkinci dünya savaşı öncesi yıllarda Orta Asya'da bir bozkırda iki çift hayvana bakarak yaşıyorsanız bu gayet normal. Ama bir bakmışsınız artık hayvan yok, savaş için götürdüler, kalanları da ihtiyaç karşılamıyor. Ülkede insan bile yok, neredeyse yarısı 30lı yıllardaki açlıkta, sonra da savaşta ölmüş. Atmışlar o bozkırlara Almanya'dan, Polonya'dan, Kafkaslar'dan kimi denk geliyorsa tutsakları, 'vatan hainlerini', sınırlarından uzaklaşması gereken azınlıkları. Bunlara düşünceleri devlete ters düşen Rus aydınlarını eklersen, tam bir sürgün cenneti.. Neyse, bunlar hep tarih. Önemli olan, Kazaklar hayvancılığın tek gelir kaynağı olmadığını anlamış, başka halklarla kaynaşarak biraz bilgi edinmiş, ay çiçek, mısır, pamuk tarlaları boy göstermiş. Sıvı yağı artık lüks olmaktan çıkmış ve yurdun geneline yayılmış. Ama 80li yılların sonunda bile babaannem artık lüks yağa dönüşen sadeyağını kullanmayı tercih ediyordu. Babaannem 86 yaşına kadar yaşadı ve bir kere bile hasta olup doktora gittiğini görmedim. Ocak ayında buz gibi hastane odasında serumun altında geçirdiği o son 3 gün hariç tabii ki.

Sağlıklı beslenmeyle ilgili hangi kaynağı okusanız da sıvı yağlarını soğuk sıkım olarak kullanmanızı ve yiyeceklerin ılıkken üstüne dökerek tüketmenizi önerirler. Bu yüzden 250 dereceye kadar ısıya dayanıklı sadeyağın kullanımı daha çok önem kazanıyor. Gelelim onun başka da faydalarına:

1. Sadeyağ tereyağından farklı olarak, sütten arındığından dolayı ve sıvı bileşiklerinin az olması sebebiyle buzdolabına koymazsanız bile bir yıla kadar şeklini ve tazeliğini korur, kolay bozulmaz.
2. Tereyağı yüksek ısıda önce köpürür, sonra da yanmaya ve zehirli buhar, zararlı boş radikaller bırakmaya başlar. Sadeyağ ise başka pişirme yağlarından kıyasladığımızda, 250 dereceye kadar ulaşan yüksek ısıya dayanıklıdır. 
3. Sadeyağ sindirim için gerekli olan bağırsak asitlerinin oluşumunu sağlar ve sindirime yardımcı oluyor. 
4. Sütten yani kazeinden arınması, GAPS, Taş devri diyeti gibi beslenme programını uygulayan ya da kazein alerjisi olan bireylerin yağ tüketmesine olanak sağlar. Kazein tamamen yok olmazsa da sağlığa zarar veremeyecek kadar az miktarda bulunmuş oluyor. 
5. Sadeyağ kemik, bein, kalp ve bağışıklık sisteminin işlevlerinde kritik rol oynayan ve yağda çözülen A, D, E ve K vitaminler açısında zengindir.
6. Otla beslenen ineğin sütünden yapılmış sadeyağında kilo kontrolüne yardımcı olan ve kanserin bazı türleriyle kalp hastalıklarının ilerlemesini engellediği görülen yağ asidi KLA (Konjuge Linoleik Asit) bulunur.
7. Sadeyağ Kanser ve tümör oluşumunu engellediği inanılan butirik asit gibi  kısa zincirli asitlere zengin olduğu için bağırsak duvarlarını güçlendirir, yanmayı azaltır, virüs salgınını önler ve problemli bağırsak sendromuna sahip bireylere yardımcı olur. 
8. Sadeyağı başka yiyeceklerden alınan vitaminlerin ve minerallerin sindirilmesine yardımcı olur böylece bağışıklığı güçlendirir. 
9. Kaliteli tereyağından evde yaptığınız sadeyağı trans yağlar, koruyucular, yapay tatlandırıcılar içermez

Sadeyağ nasıl yapılır? 

Sadeyağ ocakta da yapılır fırında da. Ocakta yapmak biraz uğraştırır çünkü sürekli üste çıkan köpükleri almanız gerekir. Bir saatten fazla zaman alan bir işlem olduğu için fırında yapmayı daha sık tercih ediyorum. Tabii ki de zamanım varsa ocakta yapmak en iyisi. ilerleyen zamanlarda o yöntemi de paylaşacağım. Şimdilik fırında sadeyağ nasıl yapılır ondan söz etmek istiyorum. Aslında bu metot çok basit ve kolay. Ben aynen  'GAPS Bağırsak ve Psikoloji Sendromu için doğal tedavi yöntemi' kitabındaki tarifi uygulayarak elde ediyorum.  

Fırınınızı 60-120 derece arasında önceden ısıtın. Metal bir tabak veya tencereye, tercihen tuzsuz ve organik bir kalıp tereyağı koyun. 45-60 dakika kadar fırında tutun. Fırından alıp üzerindeki altın sarısı yağı (sadeyağ), tencerenin altında kalan beyaz sıvıdan ayrıştırarak alın. Cam kavanozlara koyup buzdolabında saklayın. Bazı tereyağ çeşitlerinde beyaz sıvı, yağın tepesinde toplanır. Bu durunda tencereyi buzdolabına koyun. Soğudukça sadeyağ katılaşır ve sıvıyı döküp kalanı bir kağıt havluyla temizleye bilir siniz. 'GAPS Bağırsak ve Psikoloji Sendromu için doğal tedavi yöntemi' kitabı. sayfa 188.